بررسی اثر تغییر اقلیم بر نیاز آبی و عملکرد گندم و راهکارهای سازگاری با آن

در این مطالعه اثر تغییر اقلیم بر برخی از پارامترهای آب و هوایی موثر بر تبخیر و تعرق پتانسیل، نیاز خالص آبیاری و عملکرد کشت گندم دیم در منطقه زنجان و خرمدره مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا آشکار سازی پدیده تغییر اقلیم در منطقه توسط آزمون روند من-کندال ارزیابی شد. سپس با استفاده از داده های خروجی مدل های گردش عمومی اقیانوسی-جوی، تحت سناریوی a2، تغییرات پارامترهای اقلیمی دما و بارندگی در دوره های زمانی 2039-2011، 2069-2040 و 2099-2070شبیه سازی شد. از آن جایی که خروجی مدل های گردش عمومی دارای وضوح مکانی پایینی است، می بایست این داده ها در سطح منطقه کوچک مقیاس سازی شوند که این کار به روش آماری انجام شد. تبخیر و تعرق پتانسیل با استفاده از روش فائو-پنمن-مانتیث و باران موثر به روش usda محاسبه شد. اثر کمبود آب بر عملکرد محصول با استفاده از تابع تولید خطی ارائه شده توسط فائو مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از آزمون های روند نشان داد که روند بارندگی در سطح 95% در ایستگاه زنجان معنی دار است اما در ایستگاه خرمدره در هیچ یک از فصول سال نغییر معنا داری ندارد. در حالی که دما هر دو ایستگاه در فصل بهار و تابستان دارای روند افزایشی است. در دوره های آتی نیز بارندگی ها در فصل های مختلف دارای تغییرات نسب به دوره پایه بوده و دما نیز تغییراتی تا سال 2100 خواهد داشت. تحت شرایط تغییر اقلیم در آینده، دوره زمانی برای کاشت گندم سبب تغییر در میزان کاهش عملکرد بود. در ایستگاه زنجان در افق نزدیک (2039-2011)، نیاز آبیاری با جا به جایی تاریخ کاشت به سمت فصل پاییز و زمستان به ترتیب کاهش و افزایش یافته که این روند برای ایستگاه خرمدره در هر دو تاریخ کشت، کاهش را نشان می دهد کاهش عملکرد نیز، در دوره های آتی تحت تاثیر تغییر اقلیم، در هر دو ایستگاه، تشدید خواهد شد. در ایستگاه زنجان، به ازای یک تاریخ کشت مشخص (22 اکتبر) یا 30 مهر، میزان کاهش عملکرد نسبی محصول در دوره آینده (افق نزدیک و متوسط) نسبت به دوره پایه دچار کاهش بوده اما در افق دور شاهد افزایش در شاخص کاهش عملکرد خواهیم بود. در مورد ایستگاه خرمدره نیز با فرض تاریخ کشت 15 مهر، برای هر سه دوره پیش بینی شده، میزان کاهش عملکرد محصول، کمتر از دوره پایه خواهد بود.